Goethe ve Dünya Kültürleri

Doğu-Batı Divanı’nı anlamak, Goethe’nin bunu yazarken neyi amaçladığını kavramak adına edebiyat otoritelerinden Katharina Mommsen’in kaleme aldığı ve tercümeleri yine Senail Özkan tarafından yapılmış Goethe ve İslam ile Goethe ve Dünya Kültürleri isimli çalışmalara da mutlaka başvurulması gerekiyor.

Prof. Dr. Katharina Mommsen çağımızda Goethe’yi en iyi anlayan isimlerin önde gelenlerinden biridir. Altmış yılı aşkın bir süredir Goethe üzerine araştırma yapan Mommsen, çeşitli yazılar, kitaplar, konferanslar, toplantılarla Goethe’nin düşünce dünyasını geniş kitlelere anlattı. Onun eserlerindeki derin izleri titizlikle takip ederek, onları bir mücevher gibi açığa çıkardı.

Goethe ve Dünya Kültürleriadlı eser Katharina Mommsen’in “Kültürlerin Diyaloğu” çerçevesinde yapmış olduğu araştırma ve konuşmalarından derlenmiş bir çalışma. Doğudan, batıya uzanan çeşitli kültürler üzerinde etkiler bırakan Goethe’nin, Doğu kültüründen oldukça etkilendiğini eserlerinden kolayca anlayabilmek mümkün. “Goethe’nin Doğu-Batı Divanı, Doğu ve Batı arasında hâlâ en güzel zihin köprüsüdür.”

Filozof ve mütercim Senail Özkan Türkleri Alman Kültürü ile Buluşturuyor

Senail Özkan sadece Mevlâna, Sâdi, Muhammed İkbâl gibi büyük İslâm mütefekkirleri hakkında eserler kaleme almakla kalmamış, bilakis tercümeleri vasıtasıyla Türkleri Goethe, Schopenhauer ve Nietzsche’ye yakınlaştırmıştır. Böylelikle adeta Goethe’nin yolunu izleyerek Doğu ve Batı düşüncesini birbirine yakınlaştırmak istiyor. Goethe “Doğu Batı Dîvânı” ile Özkan’a önemli bir örnek teşkil etmiş. 2009’da Ötüken Neşriyat tarafından yayınlanan ‘’Dîvân’’ tercümesiyle Senail Özkan, 500 sayfayı aşan anıtsal bir eser ortaya koyuyor.

Sevgili ve pek saygıdeğer Sayın Özkan,

İstanbul’dan yollanan itinayla paketlenmiş ve güzel pullarla süslenmiş posta paketini demin açtım. Sizin tercüme ettiğiniz ve hakikaten harikulâde görünen Goethe ve Dünya Kültürleri kitabı bana tarif edilmez bir mutluluk verdi.
Sizi temin ederim ki şimdiye kadar görünüşü bu kadar muhteşem bir kitap elime almadım.
Siz ve yayınevindeki dostlarınız estetik bakımdan gerçekten fevkalâde güzel ve mükemmel bir şey düşünmüşsünüz.  Kitabın zümrüt yeşili keten bezi cildin kıymetini fevkalâde yükseltmiş.

Sayılı Goethe uzmanlarından biri olan Katharina Mommsen’in kitabı bize büyük sanatçının dünyayla kurduğu ilişkinin iç dünyasını ve dolayısıyla eserlerinin dilini ne derecede etkilediğini gösteriyor. Mommsen’in aktardıkları ışığında, yeni çıkan bir kitabın ilk ona götürüldüğünü, yurtdışından gelen sanatçıların ilk onunla görüşmek istediğini, hatta Çin’den gelen iki kişinin Goethe’nin referansıyla Fransa’ya öğrenim görmeye gittiğini biliyoruz. Döneminin sanatçıları bazen varlıklı kişiler, aileler tarafından desteklenerek bazen de kendi imkânını kullanarak yalnızca sanatlarına yoğunlaşmaya çalışırken, Goethe sadece kendi sanatı için değil, Alman kültürünün gelişimi için de servetini harcar. Peki, ama niçin?